Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD)

Trào ngược dạ dày thực quản – Gastroesophageal reflux disease (GERD)

Bệnh trào ngược dạ dày thực quản xảy ra khi acid dạ dày thường xuyên chảy ngược vào ống nối miệng và dạ dày (thực quản). Khi nuốt, một dải cơ tròn xung quanh đáy thực quản (cơ vòng thực quản dưới) sẽ giãn ra để thức ăn và chất lỏng chảy vào dạ dày. Sau đó cơ vòng đóng lại. Nếu cơ vòng này bị giãn ra bất thường hoặc bị yếu đi, acid dạ dày có thể trào ngược lên thực quản. Dịch acid trào ngược liên tục sẽ kích thích niêm mạc thực quản của người bệnh, gây tổn thương niêm mạc.

Rất nhiều người thỉnh thoảng bị trào ngược acid dạ dày. Nếu bị bệnh mức độ nhẹ, triệu chứng trào ngược này có thẻ xảy ra ít nhất 2 lần một tuần, còn nếu bệnh từ trung bình đến nặng thì triệu chứng xảy ra ít nhất 1 lần trong một tuần.

Đa số người bệnh có thể làm giảm nhẹ sự khó chịu của hội chứng trào ngược dạ dày bằng cách thay đổi lối sống lành mạnh hơn và dùng thuốc không kê đơn của bác sĩ. Tuy nhiên, một số bệnh nhân có thể cần dùng đến loại thuốc mạnh hơn hoặc phẫu thuật để làm giảm bớt các triệu chứng của bệnh.

Triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản

Các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến của bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) bao gồm:

• Cảm giác nóng rát trong ngực, thường xuất hiện sau khi ăn, có thể tồi tệ hơn vào ban đêm
• Đau  ngực
• Khó nuốt
• Thức ăn bị trào ngược hoặc chất lỏng chua (ợ chua)
• Cảm giác bị vướng trong cổ họng

Nếu bệnh nhân bị trào ngược dạ dày vào ban đêm thì cũng có thể gặp thêm một triệu chứng như:

• Ho lâu ngày
• Viêm thanh quản
• Bệnh hen suyễn, mới hoặc tiến triển nặng hơn
• Hay bị thức giấc giữa đêm

Người bệnh cần đi khám bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa khi:

• Các triệu chứng trào ngược trở nên nghiêm trọng hoặc xảy ra thường xuyên hơn
• Dùng thuốc không kê đơn cho chứng ợ chua (heartburn) nhiều hơn hai lần một tuần

Bệnh nhân phải lập tức đến bệnh viện trong khi bị đau ngực kèm theo khó thở, đau hàm hoặc đau ở cánh tay, vì đây có thể là những dấu hiệu của cơn đau tim.

Yếu tố nguy cơ

• Béo phì
• Phần trên của dạ dày phồng lên đến cơ hoành (thoát vị khe hoành)
• Mang thai
• Rối loạn mô liên kết, chẳng hạn như bệnh xơ cứng bì

Các thói quen sau có thể làm trầm trọng thêm tình trạng trào ngược:

• Hút thuốc
• Ăn nhiều bữa lớn hoặc ăn khuya
• Ăn một số loại thực phẩm nhất định (tác nhân gây ra bệnh) như thực phẩm béo hoặc đồ chiên
• Uống rượu hoặc cà phê
• Dùng một số loại thuốc, chẳng hạn như aspirin

Biến chứng của bệnh

Theo thời gian, tình trạng viêm mãn tính trong thực quản có thể gây ra:

• Hẹp thực quản: tổn thương thực quản do acid dạ dày gây ra hình thành mô sẹo. Các mô sẹo này làm thu hẹp đường dẫn thức ăn, gây ra tình trạng khó nuốt.
• Một vết loét hở trong thực quản (loét thực quản): acid dạ dày có thể làm mòn mô trong thực quản, gây ra vết loét hở. Loét thực quản có thể làm chảy máu, gây đau và khó nuốt.
• Những thay đổi tiền ung thư đối với thực quản (bệnh Barrett thực quản). Tổn thương do acid dạ dày gây ra làm biến đổi tế bào ở đoạn dưới thực quản, làm tăng nguy cơ ung thư thực quản.

Chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản

Nội soi hệ tiêu hóa trên: Bác sĩ đưa một ống nhỏ được trang bị đèn và camera vào cổ họng của bệnh nhân để kiểm tra bên trong thực quản và dạ dày. Nội soi có thể phát hiện ra tình trạng viêm thực quản. Nội soi cũng có thể được sử dụng để thu thập một mẫu mô (sinh thiết) để phát hiện các biến chứng như Barrett thực quản.

Xét nghiệm thăm dò acid (pH)

Đo áp lực nhu động thực quản

Chụp X-quang hệ tiêu hóa trên

Thuốc điều trị trào ngược dạ dày thực quản

Bác sĩ sẽ khuyên bệnh nhân trước tiên nên thử thay đổi lối sống lành mạnh hơn và dùng thuốc không kê đơn. Nếu bệnh không thuyên giảm trong vòng vài tuần, lúc này bác sĩ có thể đề nghị dùng thuốc điều trị kê đơn hoặc phẫu thuật.

Thuốc không kê đơn

1. Thuốc kháng acid giúp trung hòa acid trong dạ dày (Antacid): Thuốc kháng acid, chẳng hạn như calcium carbonate (Antacid, Tums), aluminum hydroxide, magnesium hydroxide (Maalox), có thể giúp giảm triệu chứng nhanh chóng. Tuy nhiên, chỉ dùng mỗi thuốc kháng acid sẽ không chữa lành tình trạng viêm của thực quản do acid dạ dày làm tổn thương. Việc lạm dụng một số thuốc kháng acid có thể gây ra các tác dụng phụ, chẳng hạn như tiêu chảy hoặc vấn đề về thận.
2. Thuốc làm giảm lượng acid trong dạ dày: Loại thuốc này thuộc nhóm thuốc chẹn thụ thể H-2, bao gồm cimetidine, famotidine, và nizatidine. Thuốc chẹn thụ thể H-2 không có tác dụng làm giảm triệu chứng nhanh như thuốc kháng acid, nhưng tác dụng của các thuốc này kéo dài lâu hơn và có thể làm giảm lượng acid từ dạ dày trong khoảng 12 giờ.
3. Thuốc ngăn chặn acid tiết ra, đồng thời chữa lành tổn thưởng ở thực quản: Những loại thuốc này thuộc nhóm ức chế bơm proton – là thuốc chẹn acid và giúp chữa lành các mô thực quản bị tổn thương. Thuốc ức chế bơm proton cường độ nhẹ bao gồm lansoprazole, omeprazole…

Thuốc kê đơn

1. Thuốc chẹn thụ thể H-2 cường độ mạnh, ví dụ như famotidine và nizatidine. Những loại thuốc này thường được dung nạp tốt nhưng sử dụng lâu dài có thể làm tăng nhẹ nguy cơ thiếu hụt vitamin B-12 và gãy xương.
2. Thuốc ức chế bơm proton cường độ mạnh, bao gồm esomeprazole (Nexium), lansoprazole, omeprazole, pantoprazole, rabeprazole, và dexlansoprazole. Mặc dù thường được dung nạp tốt, những loại thuốc có tác dụng phụ như tiêu chảy, đau đầu, buồn nôn và thiếu hụt vitamin B-12. Sử dụng lâu dài có thể làm tăng nguy cơ gãy xương hông.
3. Thuốc làm tăng sức mạnh của cơ vòng thực quản dưới, ví dụ như baclofen có thể làm dịu triệu chứng bệnh bằng cách làm giảm tần suất giãn cơ thắt thực quản dưới. Các tác dụng phụ của baclofen bao gồm mệt mỏi hoặc buồn nôn.

Duy trì lối sống lành mạnh

Thay đổi lối sống lành mạnh hơn có thể giúp giảm tần suất của bệnh trào ngược acid dạ dày. Hãy cố gắng:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Cân nặng dư thừa gây áp lực lên bụng, đẩy dạ dày lên và khiến acid trào ngược lên thực quản.
• Bỏ thuốc lá: Hút thuốc lá làm giảm khả năng hoạt động bình thường của cơ thắt thực quản dưới.
• Nâng cao đầu giường khi ngủ: Nếu thường xuyên bị ợ chua khi ngủ, hãy nâng phần đầu giường lên từ 6 đến 9 inch, hoặc nâng cơ thể từ thắt lưng lên. Nâng cao đầu bằng cách chêm thêm nhiều gối đầu lên thì không mang lại hiệu quả.
• Đừng nằm xuống sau bữa ăn: Chờ ít nhất 3 giờ sau khi ăn trước khi nằm hoặc đi ngủ.
• Ăn chậm và nhai kỹ.
• Tránh thức ăn và đồ uống gây trào ngược: Thực phẩm béo hoặc chiên, nước sốt cà chua, rượu, sô cô la, bạc hà, tỏi, hành tây và caffeine…
• Tránh mặc quần áo bó sát: Quần áo ôm sát vòng eo gây áp lực lên bụng và cơ thắt thực quản dưới.

Phòng khám Tiêu hóa

Phòng khám Tiêu hóa tại Bệnh viện Đức Khang là nơi thăm khám, chẩn đoán và điều trị hiệu quả các bệnh lý tất cả bệnh lý về đường tiêu hóa. Bác sĩ chuyên khoa nhiệt tình tư vấn, giải thích bệnh tình, và đưa ra phương hướng điều trị hiệu quả nhất cho người bệnh.

Đặt hẹn với Phòng khám Tiêu hóa:

 Điền thông tin vào phiếu đặt hẹn TẠI ĐÂY

 Gọi vào Hotline Bệnh Viện 0903.056.132

 Trực tiếp đến đăng ký khám tại Bệnh viện Đức Khang

500 Ngô Gia Tự, P9, Q5, TP. HCM (cổng số 1)

129A Nguyễn Chí Thanh, P9, Q5, TP. HCM (cổng số 2)

Nguồn tham khảo

1. Mayo Foundation for Medical Education and Research. (2020, May 22). Gastroesophageal reflux disease (GERD). Mayo Clinic. Retrieved March 26, 2022, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/gerd/symptoms-causes/syc-20361940